Наследие Рима. Том 1. Oт Византии дo Кордовского Халифата и Османскoй империи - Нурлан Аманович Наматов

504

Fuat Köprülü, “Anadolu’da Đslâmiyet”, in F. Babinger – F. Köprülü, Anadolu’da Islâmiyet, haz. Mehmet Kanar, Istanbul: Đnsan Yayınları, 1996, pp. 63–65 (This article is originally published with the same title in Dârülfünûn Edebiyat Fakültesi Mecmuası, IV, 1922–1923, рр. 291–303.); Paul Wittek, The Rise of the Ottoman Empire…; Halil Đnalcık, “The Emergence of …”; Irène Beldiceanu-Steinherr, “Le règne de Selim Ier: tournant dans la vie politique et religieuse de l’empire ottoman”, Turcica, VI, 1975, pp. 35–42.

505

Halil Inalcık, “Osmanlı Tarihi’ne Toplu Bir Bakış”, Osmanlı, ed. Güler Eren, Ankara, 1999, p. 38; “Orhan”, p. 384.

506

Fuat Köprülü, “Anadolu’da Islâmiyet”, pp. 63–64; Inalcık, “Osmanlı Tarihi’ne Toplu Bir Bakış”, pp. 41, 48–50; Ahmet Yaşar Ocak, “Ahilik ve Şeyh Edebalı: Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Tarihi Açısından Bir Sorgulama”, Islâmî Araştırmalar, 12/3–4, 1999, 225–230; “Kalenderī Dervishes and Ottoman Administration from the Fourteenth to the Sixteenth Centuries”, p. 244; “Babaīler Isyanından Kızılbaşlığa: Anadolu’da Islâm Heterodoksisinin Doğuş ve Gelişim Tarihine Kısa bir Bakış”, Belleten, LXIV/239, 2000, pp. 138–139. These Vefāī-Babāī dervishes are usually called “Abdalān-i Rum”. This term is first used by Elvan Çelebi for the followers of Baba Ilyas, but systematically put by the fifteenth century Ottoman historian Aşıkpaşazāde and then gained widecurrency among writers. (See Elvan Çelebi, Menâkıbu’l-Kudsiyye Fî Menâsıbi’l-Ünsiyye. Baba Ilyas-ı Horasânî ve Sülâlesinin Menkabevî Tarihi, haz. Đsmail E. Erünsal-Ahmet Yaşar Ocak, Ankara: TTK, 1995, 166; APZ, p. 237.) Köprülü regards abdals simply as a group of dervishes afifliated to Babāī movement and distinguished with their latitudinarian way of religious life. (See, for example, his “Abdal”, “Abdal”, Türk Halk Edebiyatı Ansiklopedisi, Đstanbul, 1935.) One of Köprülü’s students, Abdülbaki Gölpınarlı, on the other hand, deems abdals as a separate and independent mystical order (tariqa). (See his Yunus Emre ve Tasavvuf, Istanbul, 1961, pp. 17–50.) However, at the end both arrive at the same conclusion that they constituted the origin of Bektashi Order.

507

For a systematic analysis of this mutual-benefit cooperation between state and sufi milieu, see Ömer Lütfi Barkan, “Osmanlı Imparatorluğunda bir Iskan ve Kolonizasyon Metodu olarak Vakıflar ve Temlikler; Đstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler”, Vakıflar Dergisi, II, 1942, рр. 279–304. For a case study on Seyyid Ali Sultan, who not only worked for extending the legitimacy of Ottoman rule but also personally fought in the conquest of Rumelia, see Rıza Yıldırım, Seyyid Ali Sultan (Kızıldeli) ve Velâyetnâmesi, Ankara: TTK, 2007.

508

Köprülü, “Anadolu’da Islâmiyet”, pp. 61–66.

509

Irène Mélikoff, “Un Ordre de derviches colonisateurs: les Bektaşis”, in her Sur les traces du soufisme turc. Recherches sur l’Islam populaire en Anatolie, Istanbul: ISIS Press, 1992, pp. 115–118; “Le Problème Kızılbaş”, in her Sur les traces du soufisme turc. Recherches sur l’Islam populaire en Anatolie, Istanbul: ISIS Press, 1992, p. 32; “Le problème Bektaşi-Alevi: Quelaues dernières considérations”, in her Au banquet des quarante. Exploration au coeur du Bektachisme-Alevisme, Istanbul: ISIS Press, 2001, p. 74; Ocak, “Kalenderī Dervishes and Ottoman Administration from the Fourteenth to the Sixteenth Centuries”, p. 246. Ocak supports his argument by the example of Orhan Beg’s continuous surveillance on Kalenderî groups. See, in addition to the mentioned article, his Babaîler Đsyanı, p. 211; Osmanlı Imparatorluğu’nda Marjinal Sûfîlik: Kalenderîler (XIV–XVII. Yüzyıllar), Ankara: TTK, 1999, p. 119.

510

Halil Inalcık, “The Emergence of Ottomans”, The Cambridge History of Islam, Vol. I, eds., P.M. Holt, Ann K.S. Lambton, and B. Lewis, Cambridge, 1970, p. 270. Два показательных случая отражают то, как кочевые туркмены воспринимали и практиковали ислам. Один о знаменитом Гейикли Бабе, который участвовал в завоевании Бурсы и некоторых других мест и получил от Орхана несколько вакфов. В краткой агиографии Гейкли Бабы записано, что однажды Орхан-бек послал Гейкли Бабе «две порции араки» и «две порции вина», так как он думал, что «Баба был мей-хором или любителем вина». Получив подарки султана, Гейикли Баба демонстрирует керамет, или необычайный поступок. Он говорит: «Султан прислал нам мед и масло!». Затем он приказывает своим ученикам приготовить еду с этим «медом» и «маслом». Первоначальный текст гласит: “…merhum Orhan Padişah ‘baba mey-hordur’ deyu iki yük arakı ve iki yük şarap gönderüb Baba dahi yanındaki baba sultana cevab virüb padişah bize iki yük bal ve iki yük yağ göndermişler deyü. Bir kazan getürüb ateş yakdurub kaynatdırur ve içine pirinç koyub âlâ zerde olub getüren adam nazarında ve hem anın ile bu zerdeden padişaha gönderüb ve hem ateşte yanan ateşten biraz kor bir penbe içine koyub padişaha göndermiş…” See BOA, Ali Emiri classification, document no 1. The facsimile copy of this menâkıb is published in Ahmet Yaşar Ocak, Osmanlı Imparatorluğu’nda Marjinal Sûfîlik: Kalenderîler (XIV–XVII. Yüzyıllar), Ankara: TTK, 1999, pp. 248–251. Another example is from Karamanoğulları. After capturing Antalya castle, Karaman Beg (d. 1263) organized a drinking gathering (īyş ü işret), which is a strong custom in Turko-Mongolian and Persian tradition. Şikārī’s description here is very pivotal. He says: “Ezincānib, Karaman beylere destur virüb gendüsü tahsil-i mizaç için… īyş ü işrete başladı.”. See Şikârî, Şikâri’nin Karamanoğulları Tarihi, edited by Mes’ud Koman, Konya: Yeni Kitab Basımevi, 1946, p. 32. Как ясно видно из этого выражения, попойки рассматривались как неотъемлемая деятельность правителя, посредством которой он обретает истинную природу. В первую очередь интересно то, что когда виночерпий (саки) приносит араки, напиток, на пир, они сначала молятся (дуа эйледи), прежде чем пить. См.: Şikârî, p. 32.

511

Ibn Batuta Seyahatnâmesi’nden Seçmeler, haz. Đsmet Parmaksızoğlu, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1999, p. 38.

512

Irène Beldiceanu-Steinherr, Recherches sur les actes des règnes des sultans Osman, Orkhan et Murad I, Munich, 1967, pp. 127–130; “Le règne de Selim Ier: tournant dans la vie politique et religieuse de l’empire ottoman”, Turcica, VI, 1975, p. 37.

513

По словам Ашикпашазаде, Осман ежемесячно доставлял